D Z I E J E    B U L K O W A

 

Bulkowo położone jest na terenie południowo-wschodniego Mazowsza,na obszarze Wysoczyny Płońskiej, od północy i wschodu przylegającej do Równiny Raciąskiej i doliny Wkry, od południa zaś opadającej stromą krawędzią do doliny Wisły. Jest to obszar rolniczy.

Tereny nasze należały niegdyś do Książąt Mazowieckich, których siedzibą był prastary gród – Płock. Potwierdzają to ich dokumenty wystawione w latach 1113 – 1124 i 1230 – 1240, zawierające zapisy nazw grodów: Zakroczym, Nasielsk i Pułtusk z nazwami wsi przeznaczonych w uposażeniu biskupom płockim dla klasztoru w Czerwińsku: Wierzbica, Pobyłkowo, Winnica, BOLKOWO, Skórzenica, Szyszko i Osiek.

Nazwa Bulkowo pochodzi od imienia jednego z synów książąt Mazowieckich – BOLKA. Kiedy ten zachorował i zmarł, ojciec nazwał naszą Wioskę od imienia syna ”Bolkowo” względnie ”Bulkowo” od bólu po stracie syna.

W Bulkowie stało wówczas siedem wiatraków w tym pięć czynnych. W 1349 roku wieś jest wymieniana w zapisach jako Bolkowo, położona 16 km od Wyszogrodu, podarowana przez księcia Bolesława II jednego z rycerzy. Od 1380 roku właścicielem Bolkowa zostaje kasztelan wyszogrodzki Sasin ze Smardzewa herbu Jastrzębiec.

JASTRZĘBIEC
(Bolesta)

    9 września 1385 roku biskup płocki Ścibór z Radzymina herbu Ostoja, poleca Sasinowi ufundowanie w Bulkowie kościoła pod wezwaniem Świętej Trójcy. Fundator buduje kościół drewniany modrzewiowy i uposaża probostwo Dwoma łanami ziemi. W 1452 roku Małgorzata – wdowa po wojewodzie Mazowieckim Janie Rogali – nadała kościołowi dwa łany ziemi.

W 1453 roku dziedzic z Nakwasina parafii Orszymowo nazwiskiem Róg herbu Rogala postwił kościół z bali i dodatkowo przeznaczył cztery włóki ziemi. Obecnie ta część nazywa się Probostwo (dziś są to ziemie od posiadłości p. Goszczyńskich w stronę Wyszogrodu do granicy Krubic Nowych). Z darowizny tej pozostał obecny cmentarz grzebalny.

   Następnie z rąk potomków Sasina wieś powraca do własności książęcej.

   Na przełomie XIV i XV wieku powstaje grodzisko  o średnicy 72 m otoczone fosą, położone około 500m na północny wschód od kościoła. Ostatnie badania powierzchniowe zostały przeprowadzone w 1957 roku.

   Do XVI wieku wieś nazywana jest Bolkowo, obecna nazwa   obowiązuje  prawdopodobnie od 1526 roku, kiedy to Bulkowo staje się własnością królewską.

   W 1513 roku kościół zostaje umieszczony na kamiennych fundamentach.

  Od XVIII wieku Bulkowo stanowi dzierżawę Antoniego Karczewskiego, wojszczyca ciechanowskiego herbu Mogila.

MOGIŁA

    W połowie XVIII wieku świątynia uległa zniszczeniu i w 1745 roku wzniesiono, swym kształtem przypominająca okręt, krytą gontem świątynię  z kopułą.

Zdjęcie starego kościoła

Zdjęcie starego kościoła

Od roku 1823 wieś staje się własnością Franciszka Rościszowskiego herbu Junosza, radcy płockiego.

JUNOSZA

Następnie, w roku 1906, przechodzi do rąk rodziny Januszkiewiczów herbu Rola.

ROLA

W tym czasie zostaje wzniesiony modrzewiowy dwór w stylu willi szwajcarskiej, o czym świadczą wysunięte połacie dachu oraz zdobna niegdyś facjata nad gankiem

Dworek w Bulkowie

    W 1929 roku kościół otoczony zostaje murowanym ogrodzeniem, które przetrwało do około 2000 roku w stanie nienaruszonym; potem systematycznie dewastowane przez wandali – obecnie całkowicie zniszczone.

    Z początkiem drugiej wojny światowej, wieś zostaje systematycznie  wysiedlana, a siedziby Bukowian zajmują niemieccy koloniści. Część mieszkańców pracuje u Niemców, a część, w tym młodzież, wywieziona zostaje na tzw. okopy. Za niesubordynację i wszelkiego rodzaju bunt, niektórzy zostają wywiezieni do obozów, skąd wielu nie wraca. Jednym z nich był ówczesny proboszcz, ksiądz Julian Zalewski, pełniący tę funkcję od 1905 roku. Został aresztowany wieczorem 6 marca 1941 roku, przetrzymany z księżmi z Bodzanowa i Łętowa oraz okoliczna ludnością w kościele w Bodzanowie przez noc, a następnie wywieziony do obozu w Działdowie, gdzie zostaje zakatowany przez hitlerowców jeszcze tego samego roku, mając 71 lat.

     Kościół istnieje zaś do 1942 roku, kiedy to rozebrali go okupanci.Powodem tej rozbiórki była pewna historia. Mianowicie po zarazie czarnej ospy,gdy miejscowa ludność wymarła, do Bulkowa zaczęli napływać niemieccy  osadnicy. Mieli tu swój kościół ewangelicki, a właściwie kaplicę w glinianej chałupie, w której mieściła się też szkoła. Na przyległych gruntach był cmentarz grzebalny, późniejsza własność państwa Godziemskich (obecnie ziemia p. Piechny Zdzisława). Resztki tego cmentarza znajdują się tam do dziś. Około1815 roku Niemcy wyprowadzili się na tereny Mazur, sprzedając swoje gospodarstwa Polakom. Po pierwszej wojnie światowej Polacy rozebrali zrujnowany kościołek, gdyż groził zawaleniem. Za ten niezawiniony czyn Niemcy rozkazali rozebrać mieszkańcom ich kościół. Parafianie wynosili i ratowali potajemnie wiele cennych rzeczy jak: komże, sztandar strażacki,chorągwie, monstrancję, srebrny krzyż, lichtarze, dwa obrazy, oraz akta parafialne i archiwum.

      Niemcy rozebrali kościół, budynki gospodarcze i organistówkę. Część drewna spalili, a z części pobudowali remizę w Bodzanowie. Z krzyża misyjnego, wyciętego z cmentarza oraz filarów kościoła zbudowali  wBodzanowie szubienicę, na której oddało życie wielu okolicznych mieszkańców.

       Po zakończeniu wojny strażacy (straż powołano w 1929 roku, a jej pierwszym komendantem był Pan Przepiórkiewicz) wraz z mieszkańcami zaczęli czynić starania o budowę kościoła, jednak ówczesne władze nie wyraziły na to zgody, ale przydzieliły im jeden z baraków po niemieckich koszarach w Chodkowie. Barak został umieszczony na podwyższonym fundamencie. Podczas pracy przy fundamentach, dzieci szkolne z nauczycielką znalazły butelkę, a w niej kartkę z napisem „Róg herbu Rogala, fundator kościoła, rok 1453”. Z posługą kapłańską przez 11 lat przyjeżdżał w niedzielę  z Daniszewka ksiądz Wincenty Bronowski.

Widok od strony plebani na barak będący kościołem

Widok od strony dzwonnicy

Wnętrze Kościoła

     W tym czasie w pałacu mieściła się szkoła. Tam też od 1955 roku była siedziba Gromadzkiej Rady. Tuż po wojnie w Bulkowie powstaje poczta (mieszcząca się w domu państwa Paprockich – obecnie posesja państwa Cieślińskich) i ośrodek zdrowia ( w domu Ireny i Władysława Lewandowskich,  obecnie posesja państwa Iwony i Andrzeja Lewandowskich) Wieś systematycznie się rozwija. Powstaje SKR oraz nowa szkoła tzw. „tysiąclatka” oddana do użytku w 1968 roku

Drewniany Pałac w Bulkowie

Szkoła w Bulkowie

   1 stycznia 1973 roku powołano do życia Gminę Bulkowo w wyniku  reformy administracyjnej kraju, najpierw z  siedzibą w pałacu, a potem  w nowym budynku.

Urząd Gminy w Bulkowie

    Rok 1974 przynosi mieszkańcom upragniona zgodę na budowę nowego kościoła, wydaną 7 września. Natychmiast przystąpiono do budowy. Proboszczem w tym czasie był ksiądz Lucjan Rawa. Kościół zostaje wyświęcony w 1978 roku. Barak służący tutejszym wiernym za kościół przez ponad 30 lat został zdemontowany i przewieziony do Płońska, gdzie pełnił rolę kościoła do czasu wybudowania nowej świątyni.

Kościół w Bulkowie

Na cmentarzu grzebalnym znajdują się zabytkowe nagrobki:

– Szarewiczów: Franciszka Ksawerego, zmarłego w 1835 roku  i Ludwiki z Popkowskich zmarłej w 1876 roku.

– Marii z Radwańskich Skrzeszewskiej zmarłej w 1883 roku.

– Heleny z Osiowskich Maćkowskiej zmarłej w 1873 roku.

– Julii z Jerszewskich Ładowskiej zmarłej w 1886 roku.

Na szczególną uwagę zasługują jeszcze dwa groby:

1.Stanisława Liszewskiego lat 19, ochotnika 4 Pułku Ułanów, poległego w bitwie z bolszewikami w 1920 roku w obronie tutejszych ziem.

2.Władysława Borzewskiego urodzonego 9 kwietnia 1906 roku, żołnierza IV Pułku Strzelców Konnych w Płocku, który podczas II wojny światowej przeszedł szlak bojowy od ZSRR(19.09.1939) przez Persję (1942), Irak(1942), Pakistan(1943), Egipt i Tobruk  w Libii(1943), Włochy – Monte Casino (1944), Anglia (1945). Do ojczyzny powrócił dopiero 1949 roku. Do śmierci mieszkał w Bulkowie, zmarł mając  77 lat, 9 stycznia 1983 roku.

Władysław Borzewski (ur.1906, zm.1983)

ZDJĘCIA PLACU PO STARYM KOŚCIELE:

Główna brama

Jeden ze słupów głownej bramy z wyrytą datą 1929.

Fundamenty Kościoła

Zainteresowani dziejami naszej wsi od dawna zbieraliśmy materiały dotyczące tej historii. Ich źródłem były opracowania historyczne opisujące te tereny, kroniki, księgi parafialne, stare przewodniki turystyczne oraz przekazy ustne najstarszych mieszkańców

Poruszeni do głębi obecnym stanem zdewastowanego miejsca po starych kościołach, na którym przez wieki tutejsi mieszkańcy oddawali cześć Bogu i od którego zaczęła się historia tej miejscowości, postanowiliśmy upamiętnić to miejsce.

Zwracamy się zatem do wszystkich ludzi dobrej woli o wsparcie naszego przedsięwzięcia, które ma na celu przywrócenie rangi tego miejsca przez uporządkowanie i zagospodarowanie tego terenu. Zależy nam, żeby obecnym mieszkańcom i następnym pokoleniom nie były obce ich korzenie i aby oddać hołd tych którzy już stąd odeszli.